AI dringt snel door in het juridische veld. Thomson Reuters meldt dat 26% van de juridische professionals nu generatieve AI gebruikt op het werk, en 80% verwacht dat het een transformerende impact zal hebben op hun functies.

Door routinetaken zoals documentcontrole en het opstellen ervan te automatiseren, kan AI advocaten in staat stellen om efficiënter diensten van hogere kwaliteit te leveren.

Dit heeft geleid tot enthousiasme over het vermogen van AI om snel relevante wetten, zaken en juridische termen op te zoeken.

De rest van dit artikel onderzoekt hoe moderne AI-tools juridisch onderzoek versnellen, welke praktische voordelen ze bieden, en belangrijke beperkingen en best practices voor het gebruik ervan.

Belangrijkste voordelen van AI in juridisch onderzoek

Met AI aangedreven juridische onderzoekstools kunnen taken die normaal uren duren worden geautomatiseerd. De belangrijkste voordelen zijn:

• Geavanceerde zaakopsporing: AI kan meer relevante zaken en wetten vinden dan een eenvoudige zoekopdracht op trefwoord, zelfs als die documenten andere formuleringen gebruiken.
• Snelle samenvattingen: Lange documenten (getuigenverklaringen, contracten, enz.) of grote verzamelingen zaken kunnen in een fractie van de tijd worden samengevat.
• Controle van citaties: AI kan ontbrekende of zwakke citaties in pleidooien signaleren en automatisch controleren of geciteerde zaken inmiddels zijn verworpen.
• Voorspellende inzichten: Sommige AI-tools proberen te voorspellen hoe een rechtbank zou kunnen oordelen over een argument op basis van eerdere uitspraken.
• Bewaking van wetswijzigingen: Routineonderzoekstaken, zoals het volgen van nieuwe jurisprudentie of wetswijzigingen, kunnen worden geautomatiseerd.
• Vragen in natuurlijke taal: Dankzij NLP kunnen advocaten vragen stellen in gewone taal en gerichte antwoorden krijgen, zelfs als ze de exacte juridische termen niet kennen.

Deze mogelijkheden betekenen dat juridische teams vragen over wetten en termen veel sneller kunnen beantwoorden dan voorheen, vaak binnen enkele minuten wat vroeger uren handmatig zoeken kostte.

AI-tools en platforms

Niet alle AI is hetzelfde. Professionele juridische AI tools zijn gebouwd op geverifieerde juridische databases. Bijvoorbeeld, Thomson Reuters’ CoCounsel en LexisNexis’ Lexis+ AI doorzoeken propriëtaire jurisprudentie en wetten, waardoor antwoorden gebaseerd zijn op actuele, betrouwbare inhoud.

Daarentegen zijn consumentgerichte chatbots zoals ChatGPT getraind op brede internetdata en kunnen soms “hallucineren” met antwoorden. In een opvallend geval citeerde een advocaat in een met ChatGPT geschreven pleidooi zes zaken die niet bestonden.

Andere platforms specialiseren zich in wereldwijde juridische inhoud. Bijvoorbeeld, vLex (overgenomen door Clio in 2024) biedt een AI-gestuurde zoekfunctie over meer dan een miljard documenten uit meer dan 100 landen.

Dat betekent dat een gebruiker bijvoorbeeld kan vragen naar “meldingsvereisten datalekken GDPR” en direct relevante fragmenten uit EU-wetgeving en bijbehorende commentaren krijgt.

Daarentegen kunnen algemene AI’s (zoals ChatGPT of Google Bard) juridische concepten in een gesprek toelichten, maar zonder gegarandeerde nauwkeurigheid of bronvermelding.

In de praktijk gebruiken kantoren vaak een mix van tools:

• Professionele AI-assistenten: Geïntegreerd in advocatenkantoorsoftware (CoCounsel, Lexis+, Bloomberg Law’s platform, enz.) voor diepgaand onderzoek en antwoorden met gecontroleerde citaties.
• Wereldwijde zoekmachines: Platforms zoals vLex die veel rechtsgebieden bestrijken met slimme zoekfuncties.
• Algemene chatbots: Voor snelle Q&A of hulp bij het opstellen (met voorzichtigheid). Deze kunnen vragen in gewone taal beantwoorden of juridische concepten schetsen, maar gebruikers moeten alle output verifiëren.

Beperkingen en waarschuwingen

AI-tools zijn krachtig, maar niet onfeilbaar. Grote studies en toezichthouders waarschuwen voor belangrijke risico’s:

• Hallucinaties: AI verzint vaak “feiten”. In tests genereerden veel juridische AI-modellen rechtsuitspraken die niet bestaan. Ze kunnen zaken verkeerd citeren, argumenten verwarren met uitspraken, of fictieve wetten aanhalen.
• Basisfouten: Zelfs juridische AI kan juridische nuances verkeerd begrijpen. Bijvoorbeeld, het kan de hiërarchie van rechtsbronnen niet respecteren (zoals een vonnis behandelen als bindende precedent).
• Ethische plicht: De formele richtlijnen van de ABA benadrukken dat advocaten zelfstandig moeten verifiëren wat AI oplevert. Blind vertrouwen op AI-antwoorden kan de professionele competentieregels schenden, omdat onjuiste juridische adviezen cliënten kunnen schaden.
• Valse claims: Sommige AI-gedreven juridische diensten zijn door toezichthouders aangepakt. In januari 2025 beval de Amerikaanse FTC DoNotPay te stoppen met zichzelf te promoten als “AI-advocaat” nadat bleek dat de chatbot misleidende claims deed. Dit benadrukt dat AI-tools geen vervanging zijn voor echte juridische bijstand zonder kritische beoordeling.

Kortom, AI moet advocaten ondersteunen, niet vervangen. De meeste experts zijn het erover eens dat het het veiligst is AI te gebruiken als startpunt voor onderzoek. Een recente studie concludeerde dat deze tools waarde toevoegen wanneer ze worden gebruikt als “de eerste stap” van onderzoek, en niet als het laatste woord. Advocaten moeten AI-resultaten zorgvuldig controleren aan de hand van betrouwbare bronnen.

Best practices voor juridische AI

Om AI effectief en verantwoord te gebruiken, dienen juridische teams deze richtlijnen te volgen:

• Verifieer elk antwoord: Behandel AI-output als een concept. Controleer altijd citaties en feiten met officiële bronnen.
• Gebruik gespecialiseerde tools: Geef de voorkeur aan AI-producten die voor de juridische sector zijn ontworpen. Deze gebruiken zorgvuldig samengestelde juridische databases en verwijzen vaak naar bronnen. Algemene chatbots kunnen helpen bij brainstormen, maar missen ingebouwde juridische controle.
• Blijf op de hoogte van regels: AI-regulering en ethiek ontwikkelen zich. Bijvoorbeeld, de eerste uitgebreide AI-wet van de EU (vanaf 2024) stelt strenge eisen aan AI-systemen. Veel advocatenverenigingen eisen nu dat advocaten het gebruik van AI aan cliënten melden en menselijke controle behouden.
• Combineer AI met menselijk oordeel: Gebruik AI om tijd te besparen bij routinematig onderzoek of voor snelle samenvattingen, maar laat ervaren advocaten de interpretatie en strategie bepalen. In de praktijk kan AI het vinden van relevante wetgeving versnellen, terwijl de advocaat deze correct toepast.

Uiteindelijk is AI-gestuurde zoekfunctie een krachtige assistent voor juridisch onderzoek, die wetten, zaken en definities binnen enkele seconden kan ophalen. Wanneer verstandig gebruikt, stelt het advocaten in staat zich te richten op complexe analyses en cliëntadvies. Zoals een GCO opmerkte: een taak die vroeger uren kostte, duurt nu vijf minuten met AI, een “enorme” verbetering.

Samenvattend: AI kan snel wetten en juridische termen opzoeken, en verandert daarmee de manier waarop juridische informatie wereldwijd wordt geraadpleegd. De snelheid en reikwijdte zorgen voor echte productiviteitswinst, maar gebruikers moeten waakzaam blijven. Door te kiezen voor betrouwbare AI-tools en output te verifiëren, kunnen juridische professionals de kracht van AI benutten voor onderzoek zonder in te leveren op nauwkeurigheid of ethiek.