Złote zasady korzystania ze sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja (SI) oferuje potężne narzędzia do zwiększania kreatywności, produktywności i rozwiązywania problemów, ale musimy korzystać z niej mądrze. Eksperci podkreślają, że SI powinna szanować podstawowe wartości ludzkie, takie jak prawa człowieka, godność, przejrzystość i sprawiedliwość.

Aby w pełni wykorzystać możliwości SI i uniknąć pułapek, przestrzegaj tych dziesięciu złotych zasad korzystania ze sztucznej inteligencji.

1. Zrozum mocne strony i ograniczenia SI

SI to inteligentny asystent, a nie wszechwiedzący wyrocznia. Może generować pomysły i oszczędzać czas, ale może też popełniać błędy lub „halucynować” informacje.

W przypadku ważnych decyzji (np. zdrowotnych lub finansowych) angażuj prawdziwych ekspertów – SI może pomóc w badaniach, ale nie powinna zastępować ludzkiego osądu. Krótko mówiąc, ufaj, ale sprawdzaj: dokładnie weryfikuj wyniki SI.

Zrozumienie możliwości i ograniczeń SI

2. Komunikuj się jasno za pomocą poleceń

Traktuj swój model SI jak bardzo inteligentnego współpracownika. Daj mu jasne, szczegółowe instrukcje i przykłady. Wytyczne OpenAI zalecają: „Bądź konkretny, opisowy i tak szczegółowy, jak to możliwe, jeśli chodzi o kontekst, oczekiwany rezultat, długość, format, styl itp.” podczas pisania poleceń.

Dobre polecenia (kontekst + szczegóły) prowadzą do lepszych, dokładniejszych odpowiedzi SI. To w zasadzie dobra komunikacja: im więcej kontekstu i wskazówek dasz, tym lepiej SI może Ci pomóc.

Skuteczne strategie komunikacji poleceń

3. Chroń prywatność i bezpieczeństwo danych

Przemyśl dwa razy, zanim wpiszesz adresy, hasła, informacje medyczne lub poufne dane biznesowe: oszuści i hakerzy mogą wykorzystać to, co udostępniasz online.

Jeśli nie opublikowałbyś czegoś w mediach społecznościowych, nie podawaj tego chatbotowi SI.

— Najlepsze praktyki ochrony prywatności

Wiele darmowych lub niezweryfikowanych aplikacji SI może niewłaściwie wykorzystywać Twoje dane lub nawet trenować na nich bez wyraźnej zgody. Zawsze korzystaj z dobrze znanych, zaufanych platform (lub zatwierdzonych narzędzi firmowych) i czytaj ich polityki prywatności.

W wielu jurysdykcjach masz prawa do swoich danych: zgodnie z prawem projektanci powinni zbierać tylko niezbędne dane i uzyskać zgodę na ich użycie.

W praktyce oznacza to wyłączanie funkcji treningu lub pamięci, gdy to możliwe, oraz niepodawanie danych osobowych w zapytaniach.

Środki ochrony prywatności i bezpieczeństwa danych

4. Zawsze dokładnie sprawdzaj wyniki SI

SI może wymyślać fakty lub pewnie podawać błędne odpowiedzi. Nigdy nie kopiuj pracy SI bezpośrednio. Dla każdego ważnego elementu wygenerowanego przez SI — faktów, streszczeń, sugestii — sprawdzaj je w wiarygodnych źródłach.

SI nie powinna usuwać „ostatecznej ludzkiej odpowiedzialności”.

— UNESCO Przewodnik etyki SI

Pamiętaj, że to Ty odpowiadasz za to, co SI dla Ciebie robi. W praktyce oznacza to, że Ty masz kontrolę: edytuj, weryfikuj fakty i dopracowuj pracę SI przed publikacją lub podjęciem działań.

Proces weryfikacji treści generowanych przez SI

5. Bądź świadomy uprzedzeń i sprawiedliwości

Modele SI uczą się na danych tworzonych przez ludzi, więc mogą przejmować społeczne uprzedzenia. Może to wpływać na decyzje rekrutacyjne, zatwierdzanie pożyczek czy nawet codzienne użycie języka.

Zasada: krytycznie oceniaj wyniki. Jeśli SI ciągle sugeruje ten sam płeć lub rasę do pracy albo stereotypizuje grupy, zatrzymaj się i zweryfikuj to.

SI „powinna traktować wszystkich ludzi sprawiedliwie”, a systemy nie powinny dyskryminować i muszą być używane równo.

— Karta Praw SI Białego Domu & Zasady SI Microsoft

Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów uprzedzeń i sprawiedliwości w SI

6. Zachowaj człowieka w procesie (odpowiedzialność)

SI może automatyzować zadania, ale ludzie muszą pozostać odpowiedzialni. Zalecenie UNESCO podkreśla, że SI nigdy nie powinna „zastępować ostatecznej ludzkiej odpowiedzialności”.

W praktyce oznacza to projektowanie procesów pracy tak, aby osoba nadzorowała lub kontrolowała wyniki SI.

Odpowiedzialność oznacza także prowadzenie dokumentacji: zanotuj, kiedy i jak korzystałeś z SI, aby móc wyjaśnić swoje działania w razie potrzeby.

Niektóre organizacje wymagają, aby projekty SI były audytowalne, z rejestrami decyzji. To zapewnia, że ktoś może zbadać i poprawić problemy, co jest zgodne z zasadami przejrzystości i odpowiedzialności.

Nadzór ludzki i odpowiedzialność w systemach SI

7. Korzystaj z SI etycznie i zgodnie z prawem

Zawsze przestrzegaj prawa i zasad moralnych. Nie używaj SI do zabronionych lub szkodliwych działań (np. tworzenia złośliwego oprogramowania, plagiatu chronionych tekstów czy wprowadzania innych w błąd).

Szanuj własność intelektualną: jeśli SI pomaga wygenerować obraz lub artykuł, uważaj, aby podać źródło, gdy to konieczne, i unikaj bezpośredniego kopiowania.

Amerykańska Karta Praw SI podkreśla prywatność danych i sprawiedliwość, ale także sugeruje, że korzystanie z SI musi mieścić się w ramach etycznych.

Wiele krajów wprowadza przepisy dotyczące SI (np. unijna ustawa o SI stawia na bezpieczeństwo i prawa). Bądź na bieżąco, aby nie łamać nieświadomie nowych regulacji.

Krótko mówiąc: postępuj właściwie. Jeśli prośba wydaje się podejrzana lub nielegalna, prawdopodobnie taka jest. W razie wątpliwości skonsultuj się z przełożonym lub prawnikiem.

Etyczne i prawne aspekty korzystania z SI

8. Bądź transparentny w kwestii korzystania z SI

Przejrzystość buduje zaufanie. Jeśli używasz SI do generowania treści (artykułów, raportów, kodu itp.), rozważ poinformowanie odbiorców lub zespołu. Wyjaśnij, jak SI pomaga (np. „To streszczenie zostało przygotowane przez SI, a następnie przeze mnie edytowane”).

Ludzie powinni wiedzieć, kiedy używane są systemy SI i jak wpływają na decyzje.

— Zasada „Powiadomienia i wyjaśnienia” z Planu Białego Domu dotyczącego SI

Na przykład, jeśli firma używa SI do selekcji kandydatów, powinna o tym poinformować aplikujących.

W praktyce oznacza to oznaczanie treści generowanych przez SI i jasne informowanie o źródłach danych. Jeśli adaptujesz czyjeś teksty za pomocą SI, podaj oryginalnego autora. W pracy dziel się swoim procesem korzystania z SI z kolegami (jakich narzędzi używałeś i jakie kroki podjąłeś).

Praktyki przejrzystości w implementacji SI

9. Ucz się i bądź na bieżąco

SI rozwija się szybko, więc aktualizuj swoje umiejętności i wiedzę. Śledź wiarygodne źródła (blogi technologiczne, oficjalne fora SI lub międzynarodowe wytyczne, np. rekomendacje UNESCO), aby poznawać nowe zagrożenia i najlepsze praktyki.

Edukacja publiczna i szkolenia są kluczem do bezpiecznego korzystania z SI.

— Rekomendacja UNESCO dotycząca „Alfabetizacji SI”

Oto jak praktykować ciągłe uczenie się:

Ucząc się razem, budujemy społeczność, która mądrze korzysta z SI. W końcu wszyscy użytkownicy dzielą odpowiedzialność za to, by SI służyła wszystkim.

Ciągłe uczenie się i śledzenie rozwoju SI

10. Korzystaj z zaufanych narzędzi i przestrzegaj wytycznych

Na koniec korzystaj z renomowanych narzędzi SI i oficjalnych wytycznych. Pobieraj aplikacje SI tylko z oficjalnych źródeł (np. legalnej strony internetowej lub sklepu z aplikacjami), aby uniknąć złośliwego oprogramowania lub oszustw.

W miejscu pracy używaj zatwierdzonych przez firmę platform SI, które spełniają standardy bezpieczeństwa i prywatności.

Wspieraj dostawców SI, którzy zobowiązują się do etycznego rozwoju. Na przykład preferuj narzędzia z jasnymi politykami danych i zobowiązaniami etycznymi (wiele dużych firm technologicznych je publikuje). Korzystaj z wbudowanych funkcji bezpieczeństwa: niektóre platformy pozwalają wyłączyć trening danych lub ustawić filtry treści.

Zawsze rób też własne kopie zapasowe danych niezależnie od usługi SI, aby nie zostać zablokowanym, gdy coś pójdzie nie tak.

Wybór zaufanych narzędzi SI i przestrzeganie najlepszych praktyk

Najważniejsze wnioski

Podsumowując, SI jest potężnym partnerem, gdy korzysta się z niej odpowiedzialnie. Przestrzegając tych dziesięciu złotych zasad – szanując prywatność, sprawdzając fakty, pozostając etycznym i poinformowanym oraz zachowując kontrolę człowieka – możesz bezpiecznie korzystać z korzyści SI.

W miarę rozwoju technologii te zasady pomogą zapewnić, że SI pozostanie siłą na dobre.