Sztuczna inteligencja (SI) szybko przekształca edukację i szkolenia. Narzędzia oparte na SI mogą dostosowywać doświadczenia edukacyjne, automatyzować rutynowe zadania oraz udostępniać nowe zasoby dydaktyczne. UNESCO podkreśla, że SI „ma potencjał, by sprostać niektórym z największych wyzwań w edukacji” i przyspieszyć realizację globalnych celów edukacyjnych, takich jak Agenda Edukacja 2030 ONZ (Cel Zrównoważonego Rozwoju 4).

Jednocześnie międzynarodowi eksperci podkreślają podejście skoncentrowane na człowieku: SI musi być wykorzystywana sprawiedliwie, aby „każdy mógł skorzystać” z tej technologicznej rewolucji.

W tym artykule przyjrzymy się, jak SI jest stosowana w klasach i programach szkoleniowych, jakie korzyści przynosi oraz jakie wyzwania należy uwzględnić, aby korzystać z niej efektywnie.

Spersonalizowana nauka i systemy adaptacyjne

Kluczową zaletą SI jest spersonalizowana nauka. Platformy adaptacyjne analizują wyniki każdego ucznia (np. wyniki quizów czy czas reakcji) i dostosowują instrukcje: mogą zaoferować dodatkowe ćwiczenia z trudniejszych tematów lub przyspieszyć tempo, gdy opanowanie materiału jest jasne. Badania pokazują, że takie spersonalizowanie zwiększa zaangażowanie uczniów i poprawia wyniki nauczania.

SI może także zapewniać natychmiastową, indywidualną informację zwrotną na temat zadań, pozwalając uczniom od razu zauważyć błędy i je poprawić. Takie systemy umożliwiają naukę we własnym tempie, niemal jak osobisty korepetytor dla każdego ucznia.

UNESCO i inni eksperci zauważają, że przy projektowaniu inkluzywnym te narzędzia SI pomagają zmniejszać luki edukacyjne i zapewniają korzyści wszystkim uczniom.

Inteligentne korepetycje, tworzenie treści i narzędzia

Systemy korepetycji oparte na SI, chatboty i wirtualni asystenci stają się powszechne w edukacji. ChatGPT i podobne modele potrafią odpowiadać na pytania uczniów, tłumaczyć zagadnienia na różne sposoby, a nawet pomagać w pisaniu esejów. Analiza OECD wykazała, że najnowszy model GPT-4 osiągnął około 85% na międzynarodowych testach z czytania i nauk ścisłych – wynik wyższy niż przeciętny uczeń – co podkreśla rosnące możliwości SI w realizacji zadań akademickich.

W klasach i kursach online nauczyciele korzystają z tych korepetytorów SI, aby zapewnić wsparcie 24/7 oraz generować zadania praktyczne lub tematy do pisania na żądanie. Dzięki temu nauka staje się bardziej interaktywna i dostępna.

Dla nauczycieli SI może szybko tworzyć materiały edukacyjne. Instruktor może poprosić SI o przygotowanie quizów, slajdów czy ilustracji w kilka sekund. Wiele platform edukacyjnych (np. Khan Academy czy Coursera) już wykorzystuje SI do rekomendowania kolejnych tematów na podstawie postępów ucznia.

Światowe Forum Ekonomiczne podkreśla przykłady, które pokazują, że SI może personalizować doświadczenia edukacyjne i usprawniać materiały dydaktyczne. Eksperci jednak zwracają uwagę, że w każdym zastosowaniu SI należy chronić prywatność danych i zapewnić cyfrową równość.

Wsparcie dla nauczycieli i szkół

SI wspiera także nauczycieli i instytucje edukacyjne. Oprogramowanie oparte na SI może automatycznie oceniać zadania obiektywne, a nawet dostarczać wstępne uwagi do esejów, oszczędzając nauczycielom wiele godzin pracy. Może śledzić frekwencję i wyniki testów, aby wskazać uczniów, którzy mogą mieć trudności, umożliwiając wczesną interwencję.

Narzędzia SI mogą wykonywać rutynowe zadania, takie jak planowanie zajęć, wysyłanie przypomnień czy zarządzanie dokumentacją, pozwalając nauczycielom skupić się na bezpośredniej pracy z uczniami i mentoringu. Światowe Forum Ekonomiczne zauważa, że SI może „usprawnić zadania administracyjne”, dając nauczycielom więcej czasu na nauczanie.

Jednak skuteczne wdrożenie wymaga przygotowania. Wiele szkół i uczelni zgłasza brak infrastruktury i kompetencji do pełnego wykorzystania narzędzi SI. Na przykład jedno badanie wykazało, że choć spersonalizowana nauka i efektywne zarządzanie zasobami to cenne zastosowania SI na uczelniach, instytucje często napotykają przeszkody: niewystarczające szkolenia personelu, brak jasnych polityk etycznych oraz potrzebę wzmocnienia zabezpieczeń cybernetycznych.

Pokonanie tych barier w szkoleniu nauczycieli i infrastrukturze technicznej jest kluczowe, aby szkoły mogły w pełni wykorzystać korzyści płynące z SI.

Szkolenia zawodowe i uczenie się przez całe życie

SI zmienia także szkolenia zawodowe i kształcenie ustawiczne. Jak zauważa OECD, SI i robotyka „fundamentalnie przekształcą pracę” w nadchodzących dekadach i zmienią wymagane umiejętności. W praktyce firmy korzystają z platform edukacyjnych opartych na SI, aby podnosić kwalifikacje pracowników za pomocą spersonalizowanych ścieżek szkoleniowych.

Na przykład system SI może ocenić aktualne kompetencje pracownika i jego cele zawodowe, a następnie zaproponować dostosowane kursy, symulacje lub projekty praktyczne. W branżach takich jak produkcja czy medycyna uczestnicy szkoleń korzystają z wirtualnych laboratoriów i symulacji opartych na SI: mogą ćwiczyć procedury chirurgiczne w VR lub realizować zadania na wirtualnej linii montażowej. Takie praktyczne, symulowane ćwiczenia przyspieszają naukę i zapewniają zgodność szkoleń z rzeczywistymi wymaganiami pracy.

Dopasowując szkolenia do faktycznych zadań zawodowych, SI pomaga pracownikom zdobywać dokładnie te umiejętności, których potrzebują pracodawcy.

SI sprawia też, że szkolenia są bardziej dostępne i skalowalne. Wiele firm oferuje teraz interaktywne środowiska wirtualne (np. symulowane centra obsługi klienta), gdzie pracownicy mogą ćwiczyć umiejętności z pomocą informacji zwrotnej od SI. Narzędzia do tłumaczenia języków, rozpoznawania mowy i syntezy mowy pomagają udostępniać materiały szkoleniowe osobom z niepełnosprawnościami lub różnym pochodzeniem językowym.

Takie doświadczenia edukacyjne oparte na SI można wdrażać w całych organizacjach, wspierając ciągłe podnoszenie kwalifikacji w miarę rozwoju branż. Podsumowując, SI umożliwia uczenie się przez całe życie, dostosowując rozwój zawodowy do indywidualnych potrzeb i zmieniającego się rynku pracy.

Dostępność i inkluzja

Technologie oparte na SI poprawiają dostępność dla uczniów z różnych środowisk. Systemy syntezy mowy, rozpoznawania mowy, rozpoznawania obrazów oraz tłumaczenia w czasie rzeczywistym umożliwiają uczniom z niepełnosprawnościami wzrokowymi, słuchowymi lub trudnościami w nauce korzystanie z materiałów, które wcześniej były dla nich niedostępne lub trudne do przyswojenia.

Na przykład uczeń niewidomy może użyć aplikacji SI, aby usłyszeć opis diagramu, a uczeń mający trudności z czytaniem – słuchać podręczników. Takie narzędzia tworzą bardziej inkluzywne środowisko nauki.

UNESCO podkreśla, że stosowanie SI w edukacji musi przełamywać podziały, zapewniając, że „każdy może skorzystać” z nowych technologii. Przy przemyślanym wdrożeniu SI może pomóc uczniom ze specjalnymi potrzebami lub z niedostatecznie obsługiwanych społeczności uzyskać równe szanse edukacyjne.

Wyzwania i kwestie do rozważenia

Pomimo obiecujących możliwości, stosowanie SI w edukacji wymaga ostrożności. Prywatność i bezpieczeństwo to główne kwestie: systemy SI opierają się na zbieraniu danych uczniów, dlatego ochrona tych danych przed nadużyciami lub wyciekiem jest kluczowa. Stronniczość i sprawiedliwość to kolejne wyzwania. Na przykład niektóre narzędzia językowe SI błędnie klasyfikowały teksty pisane przez osoby niebędące native speakerami angielskiego jako generowane przez SI, co mogło niekorzystnie wpłynąć na tych uczniów.

Nauczyciele muszą zapewnić, że treści i oceny generowane przez SI są dokładne i wolne od uprzedzeń. Równość dostępu to kluczowy aspekt: bez odpowiedniej liczby urządzeń lub dostępu do internetu narzędzia SI mogą pogłębiać różnice edukacyjne między uczniami uprzywilejowanymi a tymi mniej uprzywilejowanymi. UNESCO ostrzega, że SI nie może pogłębiać podziałów technologicznych.

Czynniki ludzkie również mają znaczenie: nauczyciele potrzebują szkoleń z zakresu kompetencji cyfrowych, aby skutecznie korzystać z narzędzi SI, a także muszą równoważyć technologię z osobistą interakcją, by zachować społeczne i emocjonalne aspekty nauki. W klasach i szkoleniach zawodowych opracowywane są zabezpieczenia (np. w ramach nadchodzącej unijnej ustawy o SI), które mają zapewnić przejrzystość i odpowiedzialność.

Poprzez rozwiązywanie tych wyzwań – za pomocą polityk, wytycznych etycznych i inkluzywnego projektowania – interesariusze mogą maksymalizować korzyści płynące z SI, minimalizując jednocześnie ryzyka.

>>> Kliknij, aby dowiedzieć się więcej:

Zastosowania sztucznej inteligencji w biznesie i marketingu

Sztuczna inteligencja w obsłudze klienta

SI szybko staje się fundamentem systemów edukacji i szkoleń na całym świecie. Umożliwia nowe poziomy personalizacji, efektywności i innowacji w nauce. Od adaptacyjnych lekcji w szkołach podstawowych i średnich po zaawansowane szkolenia zawodowe – narzędzia SI pomagają nauczycielom dotrzeć do większej liczby uczniów i sprostać różnorodnym potrzebom.

Jednocześnie eksperci podkreślają, że sukces zależy od odpowiedzialnego wdrożenia: zachowania równości, ochrony prywatności i utrzymania roli człowieka w procesie nauczania.

Łącząc nauczanie ludzkie z inteligentnymi technologiami oraz wprowadzając mądre polityki i szkolenia dla nauczycieli, społeczeństwa mogą wykorzystać SI do poprawy wyników edukacyjnych wszystkich uczących się. W ten sposób SI może wspierać postęp w kierunku inkluzywnego, uczenia się przez całe życie – realizując globalne cele edukacyjne.