Mẹo Sử Dụng AI Hiệu Quả Cho Người Mới Bắt Đầu

Bài viết dưới đây sẽ bật mí cho bạn những mẹo sử dụng AI hiệu quả dành cho người mới bắt đầu. Hãy cùng INVIAI ghi nhớ ngay nhé!

Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể làm được nhiều điều tuyệt vời – viết bản nháp, tóm tắt bài viết, thậm chí tạo hình ảnh – nhưng vẫn cần sự hướng dẫn rõ ràng từ bạn. 

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng hiểu biết về AI – biết AI có thể (và không thể) làm gì – là chìa khóa để sử dụng nó một cách an toàn và hiệu quả. Thực tế, các mô hình AI về cơ bản là công cụ nhận dạng mẫu nâng cao, không phải là nguồn thông tin tuyệt đối chính xác.

Chúng có thể “giả định tính hợp lệ của câu hỏi được đặt ra” và có thể đưa ra câu trả lời nghe có vẻ hợp lý nhưng sai nếu được yêu cầu không chính xác.

Trước khi bắt đầu, hãy hiểu rõ điểm mạnh và giới hạn của AI: hãy coi AI như một trợ lý hữu ích cần những câu hỏi và dữ liệu đầu vào tốt.

Bắt Đầu Nhỏ Với Các Công Cụ Thân Thiện Cho Người Mới

Hãy bắt đầu bằng cách thử nghiệm với các công cụ AI miễn phí để xem chúng hoạt động thế nào. Ví dụ, thử một chatbot như ChatGPT hoặc Gemini của Google để giúp soạn email hoặc trả lời câu hỏi, và một AI tạo hình ảnh như DALL·E hoặc AI của Canva để tạo nhanh một hình ảnh minh họa.

Những công cụ này giúp bạn trải nghiệm AI một cách thực tế. NMSU khuyên bạn nên “thử chơi với các công cụ miễn phí, thân thiện với người mới” để học qua thực hành.

Ban đầu, hãy tập trung vào các nhiệm vụ đơn giản (như viết một đoạn văn ngắn hoặc tóm tắt một trang) và xem AI phản hồi ra sao. Một hướng dẫn cho người mới cho biết, những công cụ này giúp bạn “thỏa mãn sự tò mò” trong môi trường không áp lực.

• Thử nghiệm từng công cụ một. Chọn một ứng dụng AI và thử một yêu cầu đơn giản (ví dụ: “Viết một bức thư cảm ơn dài 200 từ gửi thầy cô”). Khi bạn quen dần, hãy thử các nhiệm vụ khác hoặc câu hỏi phức tạp hơn. Người mới bắt đầu thường thành công bằng cách bắt đầu từ nhỏ và thử nghiệm.

• Tự động hóa các công việc nhàm chán. AI rất giỏi trong việc xử lý các công việc lặp đi lặp lại hoặc tẻ nhạt. Ví dụ, để AI ghi chép biên bản cuộc họp, tổ chức danh sách việc cần làm, hoặc phân loại email. Điều này giúp bạn có thời gian tập trung vào công việc sáng tạo. Thực tế, người dùng được khuyên nên dùng AI để “tự động hóa những việc như ghi chép cuộc họp hoặc sắp xếp danh sách việc cần làm” để bạn có thể tập trung vào những việc quan trọng hơn.

• Sử dụng các ứng dụng AI mà bạn đã quen thuộc. Nhiều ứng dụng hàng ngày đã tích hợp trợ lý AI. Ví dụ, các trợ lý viết như Grammarly hoặc Notion AI có thể cải thiện văn bản của bạn; trợ lý giọng nói (Siri, Alexa) có thể trả lời câu hỏi; và các tính năng như Google Lens giúp nhận diện vật thể từ ảnh. Đây là cách an toàn để luyện tập với AI mà không tốn thêm chi phí hay rủi ro.

Đưa Ra Yêu Cầu Rõ Ràng, Chi Tiết

Chìa khóa để sử dụng AI hiệu quả nằm ở các yêu cầu bạn đưa ra – những hướng dẫn bạn gửi đến AI. Luôn rõ ràng và cụ thể nhất có thể. Viết yêu cầu như thể bạn đang “lập trình bằng lời nói”. Như Google lưu ý, hướng dẫn rõ ràng, cụ thể (gọi là prompts) giúp AI làm việc hiệu quả hơn nhiều.

Ví dụ, thay vì nói “Nói cho tôi về cây cối,” hãy thử: “Giải thích tại sao lá mùa thu lại có màu sắc rực rỡ, bằng ngôn ngữ đơn giản cho trẻ em.” Càng có nhiều bối cảnh và chi tiết, kết quả càng tốt.

• Cung cấp bối cảnh hoặc vai trò. Nói cho AI biết nó là ai hoặc tại sao bạn hỏi. Ví dụ, bạn có thể bắt đầu bằng “Bạn là một nhà thực vật học giàu kinh nghiệm” hoặc “Hãy đóng vai một gia sư thân thiện,” như MIT Sloan gợi ý. Điều này giúp định hướng giọng điệu và nội dung.
• Chỉ định định dạng và độ dài. Nếu bạn muốn có các điểm gạch đầu dòng, bản tóm tắt hoặc danh sách, hãy nói rõ. Ví dụ, “Tóm tắt bài viết này thành 5 điểm chính.” Hướng dẫn prompt của OpenAI khuyên nên nêu rõ định dạng mong muốn, giúp AI xử lý kết quả chính xác hơn.
• Sử dụng phương pháp CAP. Một mẹo hữu ích là bao gồm Bối cảnh, Đối tượng, và Mục đích trong yêu cầu của bạn. Nói cách khác, cho AI biết bất kỳ thông tin nền tảng nào cần thiết (bối cảnh), người nhận câu trả lời là ai (đối tượng), và bạn muốn AI tạo ra gì (mục đích). Điều này đảm bảo câu trả lời phù hợp với nhu cầu của bạn.

Bằng cách tuân theo những hướng dẫn này – cung cấp bối cảnh, ví dụ và chỉ dẫn rõ ràng – bạn sẽ điều khiển AI hướng tới câu trả lời hữu ích. Hãy nhớ, AI “phụ thuộc nhiều vào cách bạn diễn đạt yêu cầu”. Đừng ngại thử nghiệm: nếu câu trả lời đầu tiên chưa đúng, hãy điều chỉnh yêu cầu và thử lại.

Lặp Lại Và Đặt Câu Hỏi Thông Minh

Hãy coi việc sử dụng AI như một cuộc trò chuyện. Bạn không chỉ hỏi một câu rồi bỏ đi – bạn lặp lại. Bắt đầu với một yêu cầu rộng, sau đó đặt các câu hỏi tiếp theo để đào sâu hơn.

Ví dụ, sau khi nhận được bản nháp ban đầu từ AI, bạn có thể yêu cầu làm rõ một điểm, đưa ví dụ, hoặc mở rộng một phần. Việc sử dụng AI hiệu quả “đòi hỏi một cách tiếp cận lặp đi lặp lại”.

Mỗi kết quả là một bản nháp bạn có thể cải thiện: tinh chỉnh yêu cầu dựa trên kết quả và thử lại.

Hãy đặt câu hỏi cụ thể, suy nghĩ kỹ càng. Diễn đàn Kinh tế Thế giới lưu ý rằng thành công với AI tạo sinh “sẽ đòi hỏi chúng ta học cách đặt và cung cấp các câu hỏi và hướng dẫn chính xác, có suy nghĩ.”

Điều đó có nghĩa là thay vì các câu hỏi mơ hồ, hãy cụ thể: ví dụ, “Ba thách thức khi sử dụng AI trong giáo dục là gì, và giáo viên có thể giải quyết chúng ra sao?” thay vì “Nói về AI trong trường học.” Cách diễn đạt rất quan trọng, vì AI sẽ giả định câu hỏi của bạn là hợp lệ và dựa trên đó để trả lời.

Cũng hãy đánh giá và chỉnh sửa. Nếu câu trả lời có vẻ sai hoặc chưa đầy đủ, hãy đặt câu hỏi lại. Bạn thậm chí có thể “đóng vai phản biện” với AI: hỏi tại sao câu trả lời sai hoặc nó đã giả định điều gì. Việc trao đổi qua lại này giúp bạn phát hiện lỗi và có kết quả cuối cùng tốt hơn.

Hãy Xem AI Là Người Cộng Tác, Không Phải Người Thay Thế

AI hoạt động tốt nhất khi bạn coi nó như một đồng đội. Thay vì xem AI như một hộp tìm kiếm, hãy dùng nó như một cặp tay phụ hoặc đối tác brainstorming.

Nghiên cứu cho thấy AI có thể mở rộng góc nhìn của bạn bằng cách đưa ra những ý tưởng mới. Ví dụ, AI có thể gợi ý một góc nhìn hoặc ví dụ mà bạn chưa nghĩ tới.

Bằng cách “tương tác với [AI] như một cộng tác viên phù hợp bằng cách đóng góp dữ liệu đầu vào”, bạn kết hợp tốc độ của máy với sự sáng tạo và phán đoán của chính mình.

Hãy giữ vai trò “con người trong vòng lặp.” Dùng kết quả AI như điểm khởi đầu. Thêm vào đó những nhận xét và chỉnh sửa của bạn. Sự hợp tác này sẽ tăng cường hiệu quả công việc của bạn – các nghiên cứu cho thấy người làm việc cùng AI có thể đạt được nhiều hơn so với làm việc một mình.

Tóm lại, hãy để AI làm những việc nó giỏi (tạo ý tưởng nháp, xử lý dữ liệu) và bạn tập trung vào những gì con người làm tốt nhất (tư duy phản biện, kể chuyện, đồng cảm).

Kiểm Tra Kết Quả Và Cảnh Giác Với Định Kiến

Luôn coi kết quả AI là tạm thời. AI có thể “tạo ra thông tin thuyết phục nhưng gây hiểu nhầm,” nên bạn cần kiểm tra kỹ mọi thứ trước khi tin tưởng.

Ví dụ, nếu AI cung cấp dữ liệu thực tế hoặc trích dẫn, hãy xác minh với nguồn tin cậy. Một hướng dẫn chuyên gia cảnh báo, “bạn không nên chỉ dựa vào AI để đưa ra quyết định quan trọng. Luôn kiểm tra lại thông tin AI cung cấp.”

Ngay cả câu trả lời được viết tốt cũng có thể chứa lỗi hoặc thông tin lỗi thời.

Hãy đặc biệt cẩn trọng với định kiến và khuôn mẫu. Các mô hình AI học từ dữ liệu trên internet, nên có thể phản ánh các định kiến xã hội. “Hãy cảnh giác với định kiến,” các chuyên gia CNTT khuyên – hãy nghi ngờ nếu kết quả có vẻ không công bằng, một chiều hoặc khó tin.

Nếu có điều gì đó không ổn, hãy diễn đạt lại yêu cầu hoặc tham khảo các nguồn khác. Hãy coi AI như một công cụ có thể mắc lỗi; nhiệm vụ của bạn là phát hiện và sửa chữa.

Bảo Vệ Quyền Riêng Tư Và Dữ Liệu Của Bạn

Trước khi sử dụng bất kỳ dịch vụ AI nào, hãy kiểm tra các điều khoản về quyền riêng tư. Không bao giờ cung cấp cho công cụ AI thông tin cá nhân hoặc nhạy cảm (như số an sinh xã hội, thông tin sức khỏe hoặc dữ liệu công việc bí mật).

Nhiều chatbot AI (ví dụ ChatGPT, Google Bard) có thể ghi lại dữ liệu đầu vào của bạn và thậm chí dùng chúng để cải thiện mô hình. Như một hướng dẫn bảo mật lưu ý, các công cụ AI lưu trữ thông tin đầu vào và có thể làm lộ dữ liệu cá nhân.

Để an toàn, chỉ sử dụng các ứng dụng AI uy tín và tắt các tính năng chia sẻ dữ liệu nếu có thể. Ví dụ, ChatGPT cho phép bạn tắt việc dùng các cuộc trò chuyện để huấn luyện mô hình, nghĩa là các cuộc trò chuyện của bạn sẽ không bị sử dụng cho mục đích đào tạo.

Tóm lại: Bảo vệ những gì bạn nhập vào AI. Đừng tải lên tài liệu riêng tư hoặc dán mật khẩu bí mật. Khi nghi ngờ, hãy che đi các thông tin nhận dạng. Bằng cách cẩn trọng, bạn giữ an toàn cho dữ liệu và đảm bảo công việc tuân thủ các quy định về quyền riêng tư.

Không Ngừng Học Hỏi Và Giữ Sự Tò Mò

AI phát triển rất nhanh, vì vậy hãy tiếp tục khám phá. Tham gia các cộng đồng AI (diễn đàn, nhóm mạng xã hội) và theo dõi các hướng dẫn hoặc hội thảo trực tuyến. Một hướng dẫn cho người mới khuyên bạn “giữ sự tò mò” – học về các công cụ mới và cập nhật khi chúng xuất hiện. Ví dụ, bạn có thể phát hiện một tính năng mới trong ứng dụng hoặc một công cụ miễn phí cho các nhiệm vụ ngôn ngữ hoặc lập trình.

Ngoài ra, hãy tìm hiểu cách AI áp dụng trong lĩnh vực của bạn. Đọc các bài viết hoặc khóa học về AI trong giáo dục, marketing, v.v., để khơi nguồn ý tưởng về cách AI có thể hỗ trợ bạn. NMSU gợi ý nghiên cứu “cách AI đang phát triển trong lĩnh vực của bạn” để tưởng tượng các cách nó có thể cải thiện quy trình làm việc. Bằng cách này, bạn sẽ tự tin hơn và tìm ra nhiều cách AI giúp bạn tiết kiệm thời gian và tăng sáng tạo.

Tóm lại: Hãy coi AI như một trợ lý thông minh – đưa ra hướng dẫn rõ ràng, xem xét kết quả một cách phê phán và tôn trọng các quy định về quyền riêng tư. Bắt đầu với các công cụ đơn giản, lặp lại yêu cầu và học hỏi từ mỗi lần tương tác. Với sự luyện tập và cẩn trọng, AI có thể trở thành đồng minh mạnh mẽ. Hãy bắt đầu, thử nghiệm và tận hưởng cách AI giúp bạn nâng cao năng suất và sáng tạo!