Trong các lớp học ngày nay, các công cụ AI tạo sinh (như ChatGPT, Bard hoặc Claude) đang trở thành trợ thủ đắc lực cho giáo viên. Những hệ thống này có thể lọc qua lượng thông tin khổng lồ và thậm chí viết nội dung gốc, làm thay đổi mối quan hệ giáo viên–AI–học sinh trong giáo dục.
Bằng cách đưa ra các yêu cầu rõ ràng, các nhà giáo dục có thể để AI phác thảo dàn bài bài giảng, đề xuất hoạt động hoặc tìm tài nguyên, giúp tiết kiệm thời gian và kích thích sự sáng tạo.
Các chuyên gia giáo dục toàn cầu khuyến khích giáo viên làm chủ các công cụ này – sử dụng AI để xử lý các công việc lập kế hoạch thường nhật trong khi giáo viên tập trung vào phương pháp giảng dạy và sự tương tác với học sinh.
Tại sao nên dùng AI trong lập kế hoạch bài giảng? AI có thể tạo ý tưởng và nội dung bài giảng nhanh chóng, giúp giáo viên phát triển chủ đề, ví dụ hoặc hoạt động.
Nó có thể tùy chỉnh việc học – ví dụ, điều chỉnh bài giảng phù hợp với trình độ hoặc nhu cầu từng học sinh. Một “đồng hành AI” cũng có thể đảm nhận các công việc lặp đi lặp lại (như viết hướng dẫn hoặc slide), giúp giáo viên dành nhiều thời gian hơn để hoàn thiện bài giảng.
Ví dụ, một báo cáo dự đoán AI sẽ đề xuất các kế hoạch bài giảng phù hợp với phong cách của giáo viên hoặc các bài giảng đã thành công trước đó. Một báo cáo khác cho biết AI có thể đề xuất các hỗ trợ (chuyển văn bản thành giọng nói, dịch ngôn ngữ ký hiệu, v.v.) để đáp ứng nhu cầu riêng biệt của từng học sinh.
Tóm lại, AI có thể nâng cao hiệu quả và cá nhân hóa – miễn là giáo viên hướng dẫn và kiểm tra kết quả của nó.
Yếu tố tạo nên một kế hoạch bài giảng tốt? Kế hoạch bài giảng về cơ bản là một bản thiết kế giảng dạy. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng nó nên bao gồm các mục tiêu học tập rõ ràng, các hoạt động theo từng bước, và các tài liệu hoặc nguồn lực cần thiết.
Kế hoạch tốt phải phù hợp với tiêu chuẩn chương trình học và mô tả cách học sinh sẽ thể hiện những gì đã học. Các nghiên cứu xác nhận rằng việc chuẩn bị kế hoạch bài giảng chi tiết giúp nâng cao chất lượng giảng dạy.
Truyền thống, giáo viên có thể tái sử dụng, điều chỉnh hoặc tạo mới kế hoạch từ đầu. Với AI, bạn vẫn có thể tái sử dụng/điều chỉnh ý tưởng hiện có hoặc để AI tạo ra kế hoạch mới (tương đương với việc “ứng biến” nội dung mới).
Điều quan trọng là xác định điều gì mà học sinh cần học (mục tiêu và tiêu chuẩn), sau đó dùng AI để giúp tìm ra cách thức giảng dạy.
Từng bước: Tạo kế hoạch bài giảng với AI
Xác định Mục tiêu và Bối cảnh. Bắt đầu bằng việc làm rõ mục tiêu bài giảng: cấp lớp, môn học và tiêu chuẩn. Xác định các kỹ năng hoặc câu hỏi cốt lõi mà học sinh cần nắm vững.
Nếu có nhu cầu đặc biệt hoặc Kế hoạch Giáo dục Cá nhân (IEP), hãy ghi chú các điều chỉnh hoặc hỗ trợ ngay từ đầu. Bối cảnh rõ ràng này sẽ giúp AI định hướng. (Ví dụ, một giáo viên mỹ thuật đã xác định trước các “kỹ năng vẽ” và “khái niệm thiết yếu” trước khi yêu cầu AI đề xuất ý tưởng bài giảng.)
Sử dụng AI để Nghiên cứu và Động não. Hãy để AI giúp thu thập ý tưởng hoặc thông tin nền. Bạn có thể hỏi chatbot: “Những khái niệm hoặc hoạt động chính để dạy [chủ đề X] cho [cấp lớp] là gì?” hoặc dùng trợ lý tìm kiếm AI để tóm tắt bài viết.
Một giáo viên đã dùng công cụ AI (Monica AI) để nhanh chóng lấy tóm tắt bài viết và đảm bảo nguồn tin đáng tin cậy. Một người khác đơn giản hỏi AI danh sách các kỹ năng quan trọng (ví dụ “5 kỹ năng vẽ hàng đầu” cho học sinh trung học) và đưa vào kế hoạch của mình.
Bước nghiên cứu này giúp rút ngắn thời gian tìm kiếm trên web từng mất hàng giờ: “Nếu một mô hình ngôn ngữ lớn có thể giúp tôi làm việc đó thì sao?” một nhà giáo dục nhận xét. Dùng câu trả lời của AI để điều chỉnh mục tiêu và thu thập tài nguyên hoặc ví dụ.
Tạo Bản nháp Kế hoạch Bài giảng. Bây giờ hãy yêu cầu AI phác thảo bài giảng. Bạn có thể yêu cầu một mô hình như ChatGPT hoặc Claude: “Tạo kế hoạch bài giảng [45 phút] về [chủ đề] cho [học sinh 10 tuổi] bao gồm mục tiêu, hoạt động và tài liệu.”
Giáo viên nhận thấy các nền tảng chuyên biệt (ví dụ MagicSchool.ai) có thể tạo kế hoạch hoàn chỉnh khi được cung cấp kết quả mong muốn. Trong một trường hợp, AI “Huấn luyện viên Raina” của MagicSchool đã tạo kế hoạch bài giảng với mục tiêu, hoạt động học tập, nhiệm vụ mở rộng và phần kết – thậm chí tích hợp các chiến lược như think-pair-share và gallery walks.
Tương tự, sau khi tải lên khung chương trình và lịch học, một giáo viên nhận được bảng phân bổ bài học theo ngày để theo dõi. AI có thể nhanh chóng phác thảo dàn bài; hãy xem những bản nháp này như điểm khởi đầu để phát triển thêm.
Chỉnh sửa và Tùy chỉnh qua các vòng lặp. Lấy bản nháp của AI và biến nó thành của bạn. Thêm các chi tiết cụ thể (phân hóa, phân bổ thời gian, tài liệu) và hỏi AI các câu hỏi tiếp theo để điều chỉnh kế hoạch.
Ví dụ, một nhà giáo dục đã tải lên kế hoạch một phần cho Claude và yêu cầu “ba ý tưởng dự án tiềm năng” cho học sinh, sau đó thêm dự án đã chọn và yêu cầu lịch trình bài học chi tiết theo từng buổi.
Mẹo từ các giáo viên có kinh nghiệm: giữ yêu cầu đơn giản và cụ thể, và nêu rõ bất kỳ khung giảng dạy hoặc thuật ngữ chuyên ngành nào (ví dụ “sử dụng Understanding by Design”) để nhận được kết quả phù hợp. Bạn cũng có thể chỉnh sửa giọng điệu hoặc định dạng (“trình bày dưới dạng dàn bài PDF” v.v.).
Dùng AI để phân hóa giảng dạy: yêu cầu AI điều chỉnh câu hỏi cho các trình độ khác nhau, hoặc đề xuất các hỗ trợ. Hướng dẫn toàn cầu cho biết AI thậm chí có thể điều chỉnh nội dung phù hợp với tiêu chuẩn để đáp ứng nhu cầu riêng biệt của từng học sinh.
Rà soát và Kiểm tra Thông tin kỹ lưỡng. Không bao giờ cho rằng AI luôn đúng. Tất cả chuyên gia đều đồng ý rằng sự đánh giá của giáo viên là rất quan trọng. AI “tái tạo lại thông tin trên internet” và có thể tạo ra lỗi hoặc nội dung thiên lệch.
Luôn kiểm tra các dữ kiện, số liệu hoặc giải thích quan trọng với các nguồn tin cậy. Hướng dẫn giảng dạy của OpenAI cũng nhắc nhở giáo viên kiểm tra kết quả AI và lưu ý các giới hạn của nó.
Đồng thời, đánh giá phê phán về phương pháp giảng dạy: một nhà giáo dục cảnh báo rằng nội dung trực tuyến có thể chứa “phương pháp giảng dạy có vấn đề,” vì vậy chúng ta nên “xem LLM như một đối tác tư duy” chứ không sao chép mù quáng các đề xuất của nó.
Trong thực tế, hãy dùng AI như một đồng hành: nó làm phần việc nặng về tạo văn bản, còn bạn dùng chuyên môn để đảm bảo bài giảng chính xác, bao quát và hấp dẫn. Ví dụ, trong khi AI có thể phác thảo một phiếu bài tập, bạn nên điều chỉnh hoạt động để việc học trở nên ý nghĩa và phù hợp văn hóa.
Hoàn thiện và Triển khai. Sau khi nội dung được kiểm tra và điều chỉnh, hãy tổng hợp tài liệu kế hoạch bài giảng hoặc bộ slide. Bạn thậm chí có thể dùng các công cụ AI để chỉnh sửa tài liệu trình bày: ví dụ, Magic Write của Canva có thể giúp hoàn thiện văn bản slide hoặc tạo ý tưởng hình ảnh.
Khi giảng dạy, hãy xem kế hoạch như một tài liệu linh hoạt: ghi chú những gì hiệu quả và điều chỉnh. Theo thời gian, AI có thể giúp bạn hoàn thiện các bài giảng tương lai dựa trên phản hồi.
Trong suốt quá trình này, hãy nhớ lời khuyên của UNESCO rằng mục tiêu là tiếp cận lấy con người làm trung tâm: AI nên hỗ trợ công việc của giáo viên, không thay thế.
Dùng AI để tự động hóa các công việc thường nhật (tiết kiệm có thể đến hàng giờ chuẩn bị) nhưng giữ phần sáng tạo và tương tác trong tay con người.
Các Công cụ AI Hàng đầu cho Giáo viên
Hệ sinh thái các công cụ AI ngày càng phát triển có thể hỗ trợ lập kế hoạch bài giảng và tạo nội dung. Một số ví dụ bao gồm:
- ChatGPT/GPT-4 (OpenAI) – Mô hình ngôn ngữ đa năng để soạn thảo văn bản. OpenAI còn phát hành hướng dẫn “Giảng dạy với AI,” tư vấn giáo viên cách đặt câu hỏi hiệu quả và nhắc nhở kiểm tra kết quả.
GPT-4 (phiên bản trả phí) cung cấp độ chính xác cao hơn, được giáo viên đánh giá cao.
- Claude (Anthropic) – Một chatbot AI khác hỗ trợ tải lên tài liệu (ví dụ giáo trình) và có các “hàng rào” an toàn tích hợp. Giáo viên đã dùng Claude để chỉnh sửa kế hoạch đơn vị vì nó bảo mật (không dùng dữ liệu người dùng để huấn luyện) và có thể xử lý file PDF.
- MagicSchool.ai – Nền tảng thiết kế dành cho giáo viên; “Huấn luyện viên AI” của nó có thể lấy kết quả học tập và tạo kế hoạch bài giảng đầy đủ. Ví dụ, giáo viên dùng MagicSchool cho biết kế hoạch bao gồm mục tiêu, hoạt động và chiến lược hợp tác (như think-pair-share) trong một bản nháp duy nhất.
- Quizizz – Công cụ tạo câu đố và đánh giá có tính năng AI nâng cao. Nó có thể tự động điều chỉnh độ khó câu hỏi, kiểm tra ngữ pháp và diễn đạt lại câu hỏi theo ngữ cảnh thực tế.
Giáo viên có thể nhanh chóng tạo bài kiểm tra hoặc phiếu ra về phù hợp với bài giảng.
- Slidesgo – Cung cấp hàng ngàn mẫu trình bày cùng “Trình tạo bài thuyết trình AI.” Chỉ cần chọn chủ đề và phong cách, nó có thể tạo dàn bài slide đầy đủ trong vài phút. Điều này giúp tiết kiệm thời gian thiết kế để bạn tập trung vào nội dung.
- Canva Magic Write – Trợ lý viết AI của Canva có thể động não ý tưởng, dàn bài hoặc thậm chí soạn thảo phần kịch bản bài giảng. Nó “phân tích yêu cầu của bạn” để giúp phác thảo bài giảng và viết nội dung nhanh chóng.
(Canva cũng có tính năng tạo hình ảnh dựa trên AI cho phần hình ảnh minh họa.)
- Padlet – Nền tảng bảng thông báo kỹ thuật số. Tính năng “tạo với AI” có thể nhanh chóng tạo nội dung (như đề tài nghiên cứu hoặc tóm tắt chủ đề) để học sinh cùng hợp tác, hữu ích khi thiết kế các hoạt động dựa trên tìm hiểu.
- **Eduaide.ai, Curipod, **và các công cụ khác – Những công cụ chuyên biệt cho giáo dục này có thể thiết kế tài liệu phân hóa, câu đố trò chơi hóa, tổ chức đồ họa hoặc slide tương tác bằng AI.
Ví dụ, Curipod có thể tạo ngay một bài giảng tương tác với các cuộc thăm dò và đám mây ý tưởng từ một chủ đề đơn giản. (Nên thử nhiều công cụ và chọn cái phù hợp với nhu cầu lớp học của bạn.)
Mỗi công cụ có điểm mạnh (và hạn chế), vì vậy giáo viên thường kết hợp nhiều công cụ. Bộ Giáo dục Hoa Kỳ còn dự đoán tương lai sẽ có “trợ lý giảng dạy AI” có thể học thói quen của giáo viên và đề xuất mẫu bài giảng đã được kiểm duyệt.
Hiện tại, hãy bắt đầu với một nền tảng (như ChatGPT hoặc MagicSchool) và xem nó phù hợp với môn học và phong cách của bạn thế nào, rồi mở rộng khi bạn đã quen.
>>> Bạn có thể bắt đầu tại: Chat AI miễn phí
Thực hành tốt nhất và Lưu ý
- Sử dụng Yêu cầu Rõ ràng. Cụ thể về cấp lớp, môn học và phạm vi. Bao gồm bối cảnh như “cho lớp học 50 phút về [chủ đề], giả định không có kiến thức trước về [chủ đề phụ].” Mẹo kỹ thuật đặt câu hỏi từ giáo viên bao gồm chỉ định độ dài hoặc nhân vật (ví dụ “giải thích cho trẻ 10 tuổi”) để cải thiện câu trả lời.
- Lặp lại và Hợp tác. Kế hoạch do AI tạo hiếm khi hoàn hảo ngay lần đầu. Hãy xem kết quả AI như bản nháp: chỉnh sửa, hỏi thêm hoặc thậm chí chạy qua AI khác để có góc nhìn khác.
Ví dụ, sau khi AI phác thảo bài giảng, bạn có thể nói “bây giờ liệt kê ba hoạt động học tập tích cực cho bài này” hoặc “điều chỉnh kế hoạch này cho giảng dạy trực tuyến.” - Kiểm tra và Địa phương hóa Nội dung. Luôn kiểm tra dữ liệu hoặc thông tin lịch sử. Đảm bảo ví dụ và hình ảnh phù hợp với văn hóa và ngôn ngữ của học sinh.
Một giáo viên lưu ý, đừng chỉ sao chép kết quả AI – hãy dùng nó làm cảm hứng để điều chỉnh bài giảng dựa trên chuyên môn của bạn. - Duy trì Công bằng và Bảo mật. Dùng AI để phân hóa (ví dụ, văn bản đơn giản hơn, nhiều hình ảnh hơn cho học sinh học tiếng Anh) nhưng cũng đảm bảo tất cả học sinh đều tiếp cận được bài giảng cuối cùng (xem xét khả năng công nghệ). Cẩn trọng khi nhập dữ liệu nhạy cảm của học sinh vào công cụ AI, vì chính sách có thể khác nhau.
(Nếu dùng AI tạo sinh trong bài tập, hãy tuân thủ quy định của trường về đạo đức học thuật và sử dụng AI.) - Cập nhật Liên tục. AI trong giáo dục phát triển nhanh. Tìm kiếm các khóa đào tạo về kiến thức AI và sử dụng có đạo đức (UNESCO và các tổ chức chuyên môn đang xây dựng hướng dẫn).
Ví dụ, khung hướng dẫn của UNESCO nhấn mạnh giáo viên cần kiến thức AI và nền tảng đạo đức. Bộ Giáo dục Hoa Kỳ cũng khuyến nghị giáo viên tham gia lựa chọn công cụ AI để đảm bảo đáp ứng nhu cầu giáo dục.
Việc tích hợp AI vào lập kế hoạch bài giảng có thể thay đổi cách giáo viên làm việc. Bằng cách giao các công việc soạn thảo và nghiên cứu thường nhật cho AI, nhà giáo dục có thể tập trung hơn vào thiết kế, phân hóa và tương tác với học sinh.
Tuy nhiên, sự đánh giá của giáo viên vẫn là yếu tố then chốt – AI nên hỗ trợ (không thay thế) chuyên môn của người dạy.
Với mục tiêu rõ ràng, yêu cầu thông minh và rà soát kỹ lưỡng, giáo viên ở mọi môn học có thể dùng AI để tạo ra các kế hoạch bài giảng thông minh hơn, cá nhân hóa hơn. Như một chuyên gia EdTech từng nói, các công cụ AI là “đối tác tư duy” giúp tăng tốc lập kế hoạch, cho phép giáo viên dành thời gian tiết kiệm được để làm bài giảng sâu sắc và hấp dẫn hơn.
