Sztuczna inteligencja w prawie

Sztuczna inteligencja zmienia sposób działania prawników i systemów prawnych na całym świecie. Ten artykuł przedstawia praktyczne zastosowania SI w prawie, w tym badania prawne, analizę umów, wsparcie w procesach sądowych oraz narzędzia dla wymiaru sprawiedliwości. Poznaj najbardziej zaufane platformy SI, które pomagają kancelariom i sądom zwiększać efektywność, spójność i dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

Sztuczna inteligencja (SI) zmienia sposób działania prawników i sądów na całym świecie. Od automatyzacji żmudnej papierkowej pracy po przewidywanie wyników spraw, narzędzia oparte na SI pomagają profesjonalistom prawnym pracować szybciej i mądrzej. Co ważne, technologie te wzmacniają możliwości prawników, zamiast ich zastępować, przejmując rutynowe zadania, aby adwokaci mogli skupić się na strategii, obronie i obsłudze klienta. Badania pokazują, że oszczędność czasu i zwiększenie efektywności to główne powody, dla których kancelarie sięgają po SI. Większość praktyków prawa uważa, że SI stanie się centralnym elementem procesów prawnych w nadchodzących latach. Jednocześnie zawód pozostaje ostrożny – dokładność, niezawodność i etyka to kluczowe kwestie, gdy narzędzia SI wchodzą do codziennej praktyki.

Poniżej przedstawiamy aktualne zastosowania SI w prawie oraz wyróżniamy znaczące narzędzia oparte na SI, które wywierają wpływ. Każda sekcja pokazuje, jak SI wspiera badania prawne, analizę umów, tworzenie dokumentów, strategię procesową, obsługę klienta i funkcjonowanie sądów.

Spis treści

1. SI w badaniach prawnych i analizie spraw
2. SI w analizie umów i due diligence
3. SI do tworzenia dokumentów i automatyzacji
- 3.1. Przykłady globalnej adopcji
- 3.2. Jak to działa
4. SI w e-discovery i zarządzaniu dokumentami
5. SI do analityki predykcyjnej w procesach sądowych
- 5.1. Decyzje oparte na doświadczeniu
- 5.2. Decyzje oparte na danych
6. Chatboty prawne i wirtualni asystenci oparte na SI
7. SI w sądach i systemach sądowniczych
8. Znaczące narzędzia SI dla profesjonalistów prawa
9. Podsumowanie
10. Poznaj powiązane tematy

SI w badaniach prawnych i analizie spraw

Jednym z najwcześniejszych i najpowszechniejszych zastosowań SI w prawie są badania prawne. Tradycyjne badania – przeszukiwanie tomów orzeczeń, ustaw i przepisów – są niezwykle czasochłonne. SI zmienia to, szybko przeszukując ogromne bazy danych tekstów prawnych i rozumiejąc kontekst oraz intencję zapytań. Zamiast ręcznie przeszukiwać książki czy bazy, prawnicy mogą teraz korzystać z platform badawczych opartych na SI, które w kilka sekund wyświetlają odpowiednie orzecznictwo i autorytety. Narzędzia te nie tylko wyszukują przypadki według słów kluczowych, ale także analizują język prawny, by znaleźć wzorce lub powiązane precedensy, które mogą umknąć prostym wyszukiwaniom.

Jak to działa: Nowoczesne systemy generatywnej SI, takie jak Lexis+ AI firmy LexisNexis, pozwalają prawnikom zadawać złożone pytania prawne w prostym języku angielskim i otrzymywać konwersacyjne odpowiedzi z cytowanymi źródłami w czasie rzeczywistym. System potrafi w kilka sekund podsumować orzeczenia sądowe i zasugerować odpowiednie autorytety w bezpiecznym, szyfrowanym środowisku stworzonym do pracy prawnej.

Ogólnego przeznaczenia chatboty SI, takie jak ChatGPT, również zostały zaadaptowane przez prawników do szybkich badań i tworzenia szkiców. W badaniu z 2024 roku ponad połowa kancelarii eksperymentowała z ChatGPT lub podobnymi narzędziami SI do zadań badawczych. Asystenci SI potrafią wyjaśniać orzeczenia, porównywać przepisy lub generować konspekty notatek na podstawie pytań prawnych.

SI w badaniach prawnych i analizie spraw

Systemy SI szybko analizują ogromne bazy danych prawnych, aby wyświetlić odpowiednie orzecznictwo i precedensy

Kluczowa uwaga: Dokładność i weryfikacja pozostają niezbędne w badaniach opartych na SI. Dobrze zaprojektowane narzędzia prawne SI zapewniają powiązane cytowania i sprawdzają wyniki w autorytatywnych bazach danych. Jednak prawnicy muszą starannie weryfikować wyniki badań SI, by uniknąć błędów. Wczesne incydenty pokazały ryzyko – prawnicy, którzy przedstawili sądom cytaty z fikcyjnych spraw generowanych przez SI, zostali ukarani. Lekcja jest jasna: SI może znacznie przyspieszyć badania prawne, ale nadzór profesjonalny jest niezbędny.

Przy odpowiedzialnym użyciu narzędzia badawcze SI pomagają prawnikom szybciej znaleźć trafne autorytety, zapewniając, że żaden kluczowy precedens nie zostanie pominięty, jednocześnie uwalniając czas na głębszą analizę prawną.

SI w analizie umów i due diligence

Analiza umów i dokumentów biznesowych pod kątem ryzyka i szczegółów to kolejne pracochłonne zadanie, które doskonale nadaje się do wsparcia przez SI. Narzędzia do analizy umów oparte na SI potrafią analizować obszerne umowy lub zestawy dokumentów z prędkością niemożliwą do osiągnięcia przez ludzi, identyfikując kluczowe klauzule, anomalie i potencjalne problemy z wysoką dokładnością. To przełomowe rozwiązanie w zadaniach takich jak due diligence przy fuzjach i przejęciach, gdzie prawnicy muszą przejrzeć tysiące stron umów w krótkim czasie.

Szybkość

Przegląd umów w minutach zamiast godzin

Błyskawiczne wyodrębnianie klauzul
Automatyczne oznaczanie ryzyka

Dokładność

Spójna, prawnicza analiza dokumentów

Mniejsze zaangażowanie człowieka
Wykrywanie wzorców

Zgodność

Utrzymanie kontroli jakości i standaryzacji

Dostosowanie do procedur
Kontrole regulacyjne

Wiodące platformy do analizy umów, takie jak Litera Kira i Luminance, wykorzystują uczenie maszynowe i przetwarzanie języka naturalnego do wykrywania ważnych klauzul i odstępstw. Narzędzia te automatycznie wyodrębniają klauzule takie jak odszkodowania, warunki przedłużenia czy zmiany kontroli w dużych zestawach dokumentów, podkreślając je do przeglądu przez prawnika. Według użytkowników Kira potrafi „automatycznie identyfikować i wyodrębniać kluczowe klauzule i dane z umów” bez ręcznego przeglądania setek stron.

Luminance stosuje model SI o „mieszance ekspertów” (swoją Panel Sędziów), aby zapewnić prawniczą dokładność w analizie i podsumowywaniu umów. W praktyce narzędzia te nie tylko przyspieszają przegląd, ale też poprawiają spójność – każdy dokument jest sprawdzany według tych samych kryteriów, co zmniejsza ryzyko pominięcia przez człowieka.

Narzędzia SI do analizy umów automatycznie wyodrębniają kluczowe klauzule i identyfikują ryzyka w dokumentach

Dobra praktyka: Poza wykrywaniem ryzyk, narzędzia SI pomagają w zgodności i standaryzacji. Porównują język umów z wewnętrznymi procedurami firmy lub znanymi wzorcami prawnymi, oznaczając klauzule odbiegające od preferowanego brzmienia. Niektóre oferują sugestie alternatywnych sformułowań, które lepiej chronią interesy klienta lub zapewniają zgodność z nowymi przepisami, wspierając prawników w utrzymaniu kontroli jakości umów.

Automatyzując ciężką pracę przy analizie umów, SI pozwala zespołom prawnym obsłużyć większą liczbę dokumentów szybciej i skupić się na negocjowaniu kluczowych kwestii. Firmy zyskują dzięki skróceniu czasu transakcji i potencjalnie mniejszej liczbie kosztownych błędów w tworzeniu i analizie umów.

SI do tworzenia dokumentów i automatyzacji

Tworzenie dokumentów prawnych to podstawowa część pracy prawnika – czy to pisanie umów, testamentów, pism procesowych czy maili do klientów. SI jest coraz częściej wykorzystywana do generowania pierwszych wersji takich dokumentów, działając jako narzędzie zwiększające produktywność prawników. Wykorzystując duże modele językowe (LLM) wytrenowane na tekstach prawnych, SI może tworzyć dobrze zorganizowane szkice, które następnie adwokaci mogą dopracować. Zadanie, które kiedyś zajmowało godziny, może być wykonane w ułamku czasu, a rola prawnika przesuwa się na przegląd i dostosowanie efektu SI do konkretnej sytuacji.

Przykłady globalnej adopcji

Kancelarie na całym świecie zaczęły korzystać z generatywnych asystentów SI do tworzenia dokumentów. Przykładem jest globalna firma Allen & Overy, która wdrożyła platformę SI o nazwie Harvey (opartą na modelu GPT firmy OpenAI), aby wspierać prawników w tworzeniu dokumentów i badaniach. W testach 3 500 prawników w firmie korzystało z Harvey do generowania szkiców i odpowiadania na pytania prawne, oszczędzając podobno „kilka godzin tygodniowo” na rutynowej pracy. Kierownictwo firmy zasugerowało, że brak wdrożenia takiej SI stanie się z czasem przewagą konkurencyjną.

W jednym pilotażowym projekcie kancelaria użyła systemu SI do tworzenia dokumentów procesowych (np. odpowiedzi na pozwy) i zauważyła, że czas przygotowania szkicu spadł z 16 godzin pracy młodszego prawnika do około 3–4 minut. To 100-krotny wzrost produktywności, pokazujący, jak automatyzacja pierwszych wersji pozwala prawnikom skupić się na wyższych poziomach analizy i obrony.

Jak to działa

Co ważne, efekt SI służy jako punkt wyjścia – dokument zawsze jest przeglądany i finalizowany przez człowieka. Podejście z udziałem człowieka jest kluczowe dla utrzymania jakości i standardów etycznych.

LexisNexis informuje, że ich nowe narzędzie do tworzenia dokumentów oparte na SI potrafi generować klauzule umowne lub listy porad dla klientów na podstawie prostego polecenia, zintegrowane z bazą badań, aby zapewnić sugestie z odpowiednimi źródłami. Narzędzia te wspierają także automatyzację dokumentów poza umowami – tworząc dostosowane formularze sądowe, kompletując standardowe części pism czy pisząc dopracowane maile do klientów.

SI do tworzenia dokumentów i automatyzacji

SI generuje pierwsze wersje dokumentów w kilka minut, uwalniając prawników do bardziej wartościowej analizy

Kluczowa uwaga: Choć szkice generowane przez SI przyspieszają proces pisania, prawnicy muszą nadal stosować własny osąd. SI może stworzyć gramatycznie poprawną umowę, ale to zadaniem prawnika jest zapewnić, że treść odpowiada potrzebom klienta i że nie umknie żaden niuans. Przy przemyślanym użyciu narzędzia do tworzenia dokumentów działają jak niestrudzeni młodsi współpracownicy, tworząc pierwsze wersje w mgnieniu oka.

To nie tylko oszczędza czas, ale może poprawić spójność (korzystając z zatwierdzonych wzorców lub języka) i zmniejszyć błędy w pisaniu. W miarę rozwoju technologii można oczekiwać, że SI przejmie coraz więcej ciężkiej pracy przy tworzeniu dokumentów, od pism sądowych po wewnętrzne notatki prawne, zawsze pod nadzorem prawnika.

SI w e-discovery i zarządzaniu dokumentami

Procesy sądowe i dochodzenia często obejmują e-discovery – przeszukiwanie ogromnych zbiorów maili, dokumentów i danych w celu znalezienia istotnych dowodów. SI stała się przełomem, automatyzując dużą część przeglądu dokumentów i analizy danych, które wcześniej pochłaniały mnóstwo godzin pracy prawników. Narzędzia e-discovery oparte na uczeniu maszynowym (czasem nazywane „TAR” – Technology Assisted Review) szybko klasyfikują, które dokumenty są prawdopodobnie istotne dla sprawy, oznaczając ważne elementy i filtrując duplikaty lub materiały nieistotne.

SI może „automatyzować procesy, usprawniać e-discovery, identyfikować odpowiednie orzecznictwo i analizować duże bazy danych prawnych w kilka minut” – zadania, które łącznie pomagają budować dobrze udokumentowane sprawy efektywniej.
— American Bar Association

Zaawansowane platformy e-discovery, takie jak Logikcull i Everlaw, wykorzystują SI nie tylko do wyszukiwania dokumentów, ale także do podsumowywania ich i wykrywania wzorców. Oprogramowanie Everlaw automatycznie generuje streszczenia dokumentów i pomaga budować narrację sprawy, wyciągając kluczowe fakty z dokumentów. Te podsumowania pozwalają prawnikom zrozumieć istotę zbioru dokumentów bez czytania każdej strony, skupiając uwagę na najważniejszych dowodach.

Klasyfikacja dokumentów

SI szybko oznacza i organizuje dokumenty elektroniczne, oddzielając materiały istotne od nieistotnych. Wydobywa takie dane jak nazwy, daty i miejsca, pomagając prawnikom ustalić, kto co i kiedy zrobił.

Podsumowywanie dokumentów

Długie raporty lub maile są przez SI skracane do zwięzłych streszczeń podkreślających najważniejsze punkty. Ułatwia to priorytetyzację dokumentów do szczegółowego przeglądu.

Automatyzacja discovery

Generatywna SI tworzy standardowe fragmenty odpowiedzi discovery lub wstępne szkice zeznań, analizując wzorce w zestawie dokumentów.

Tłumaczenie i OCR

Narzędzia SI tłumaczą dokumenty w obcych językach na bieżąco i konwertują zeskanowane obrazy lub pismo ręczne na tekst przeszukiwalny, znacznie rozszerzając zakres przeglądu.

SI w e-discovery i zarządzaniu dokumentami

E-discovery wspierane przez SI automatyzuje klasyfikację i analizę dokumentów na dużą skalę

Udowodniona przewaga: Badania wykazały, że przegląd wspierany przez SI może być dokładniejszy niż wyłącznie ręczny, ponieważ algorytmy się nie męczą ani nie tracą koncentracji i potrafią wychwycić subtelne wzorce, które mogą umknąć ludziom. Wdrożenie SI w e-discovery wymaga solidnych procedur (czasem akceptacji ze strony przeciwników i sądów), ale przynosi ogromne korzyści: niższe koszty, szybsze terminy i możliwość obsługi rosnących wolumenów danych w nowoczesnych procesach.

Dzięki SI zajmującej się ciężką pracą z dokumentami, zespoły prawne mogą poświęcić więcej wysiłku na opracowanie strategii sprawy, a mniej na żmudne przeglądy dokumentów.

SI do analityki predykcyjnej w procesach sądowych

Poza analizą tekstu, SI jest wykorzystywana do analizy danych prawnych pod kątem wzorców i prognoz. W szczególności w procesach sądowych kancelarie i działy prawne firm interesują się narzędziami, które potrafią przewidywać wyniki spraw, szacować czas trwania lub koszty, czy identyfikować trendy w orzecznictwie konkretnych sędziów. Te spostrzeżenia, często określane jako analityka prawna, pomagają prawnikom podejmować decyzje oparte na danych – np. czy zawrzeć ugodę, które argumenty będą skuteczne lub które miejsce rozpatrzenia jest najkorzystniejsze.

Tradycyjne podejście

Decyzje oparte na doświadczeniu

Opieranie się na doświadczeniu i intuicji prawnika
Ograniczony dostęp do danych historycznych
Niespójna ocena spraw
Większa niepewność co do ugód

Podejście oparte na SI

Decyzje oparte na danych

Analiza milionów orzeczeń sądowych
Identyfikacja wzorców specyficznych dla sędziów
Prognozowanie wyników na podstawie statystyk
Świadome strategie ugód

Jednym z pionierskich narzędzi w tej dziedzinie jest Lex Machina, które analizuje miliony akt sądowych i orzeczeń, by wykrywać wzorce. Lex Machina potrafi przewidywać zachowania sądów, sędziów, przeciwników i stron, analizując dane historyczne. Prawnicy korzystają z niego, by odpowiadać na pytania typu: Jakie są szanse wygrania tego typu sprawy? lub Jak sędzia X orzekał w podobnych wnioskach? Widząc statystyki (np. że sędzia X przyznaje 80% wniosków o wyrok zaoczny w sprawach pracowniczych lub że firma Y zwykle szybko zawiera ugody w sporach znaków towarowych), prawnicy mogą dostosować strategię i lepiej zarządzać oczekiwaniami klientów. Prognozy oparte na SI zmniejszają ryzyko w strategii procesowej, dostarczając empirycznych podstaw decyzji, które wcześniej opierały się głównie na doświadczeniu i intuicji.

Innym przykładem jest Blue J Legal, koncentrujący się na analityce predykcyjnej w prawie podatkowym i pracy. SI Blue J analizuje czynniki z wcześniejszych orzeczeń, by przewidzieć, jak zostanie rozstrzygnięta nowa sytuacja, osiągając ponad 90% dokładności w prognozach wyników spraw podatkowych. W partnerstwie z jedną z firm z tzw. Wielkiej Czwórki, SI była używana do natychmiastowego określania skomplikowanych klasyfikacji podatkowych (np. czy pracownik jest zatrudniony czy wykonawcą), co normalnie wymagałoby wielu godzin badań – SI odpowiadała w sekundach, dając profesjonalistom ogromną przewagę. Takie narzędzia dostarczają formę wzmacnianej opinii prawnej, gdzie SI sugeruje prawdopodobny wynik, a prawnik go weryfikuje i rozwija.

SI do analityki predykcyjnej w procesach sądowych

Analityka predykcyjna pomaga prawnikom oceniać wyniki spraw i wzorce zachowań sędziów

Ważne ograniczenie: Predykcyjna SI ma swoje ograniczenia. Może bazować tylko na danych historycznych – jeśli sprawa dotyczy nowatorskiego zagadnienia prawnego lub unikalnych faktów, wzorce historyczne mogą być mylące. Krytycy wskazują, że obecne modele SI mogą nie uwzględniać niuansów, takich jak niepublikowane ugody czy „ludzki element” przekonywania w sądzie. Publiczne bazy danych nie zawierają informacji o sporach, które nigdy nie trafiły do sądu, ani nie odzwierciedlają najnowszych zmian w prawie. Dlatego choć SI może wskazać, że powód ma 70% szans na wygraną na podstawie precedensów, doświadczony prawnik nadal przeanalizuje szczegóły i może dostrzec powody, dla których sprawa może odbiegać od trendu.

Mimo tych zastrzeżeń, analityka predykcyjna okazuje się wartościowa. Umożliwia podejmowanie decyzji opartych na danych w prawie: pomaga wybierać jurysdykcję, dostosowywać argumenty lub doradzać klientom, kiedy zawrzeć ugodę. Z czasem, gdy modele SI będą coraz bardziej zaawansowane i obejmą większe zbiory danych (być może nawet wyniki arbitrażu czy decyzje administracyjne), ich moc predykcyjna wzrośnie. Mądrze używane, narzędzia te dają zespołom prawnym przewagę analityczną – coś w rodzaju „prognozy pogody” dla prawa – która w połączeniu z ludzkim osądem prowadzi do bardziej strategicznych i świadomych wyborów w procesach.

Chatboty prawne i wirtualni asystenci oparte na SI

SI nie działa tylko w tle; jest też dostępna dla klientów i konsumentów poprzez chatboty prawne i wirtualnych asystentów. Te chatboty symulują rozmowy na poziomie ludzkim i mogą obsługiwać różne zadania związane z prawem, od odpowiadania na podstawowe pytania prawne po prowadzenie przez formularze prawne. Kancelarie wdrażają chatboty na swoich stronach internetowych, aby poprawić obsługę klienta, a organizacje pomocy prawnej i nawet sądy eksperymentują z chatbotami, by zwiększyć dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

Przyjmowanie klientów

Całodobowe zaangażowanie i wstępna kwalifikacja leadów

Błyskawiczne odpowiedzi na zapytania
Automatyczne zbieranie informacji
Kwalifikacja leadów

Zarządzanie wiedzą

Wsparcie wewnętrzne i wyszukiwanie dokumentów

Pomoc w weryfikacji faktów
Wyszukiwanie precedensów
Przegląd historii spraw

Generowanie dokumentów

Interaktywne tworzenie i automatyzacja

Tworzenie na podstawie kwestionariuszy
Dostosowywanie szablonów
Przypomnienia o terminach

Jednym z powszechnych zastosowań jest automatyzacja przyjmowania klientów i FAQ. Kancelarie często używają chatbotów do angażowania odwiedzających stronę w czasie rzeczywistym – 24/7 – nawet gdy personel jest niedostępny. Chatbot może przywitać potencjalnego klienta, zadać kilka pytań o problem i zebrać dane kontaktowe oraz szczegóły sprawy. Pomaga to wstępnie kwalifikować leady i zbierać informacje, tak aby prawnik, kontaktując się później, miał już kluczowe fakty. W przypadku prostych zapytań chatbot może udzielić natychmiastowej odpowiedzi. Na przykład, gdy ktoś pyta „Jakie są godziny pracy?” lub „Czy mam podstawy do odwołania od mandatu?”, SI odpowiada od razu odpowiednimi informacjami lub zadaje kilka pytań uściślających, zamiast zmuszać do oczekiwania na telefon. Automatyzując te rutynowe interakcje, prawnicy oszczędzają czas, a klienci otrzymują szybsze odpowiedzi, co poprawia satysfakcję.

Nowoczesne chatboty prawne wykraczają poza proste skrypty dzięki zaawansowanemu przetwarzaniu języka naturalnego (NLP) i integracji z bazami danych prawniczych. Niektóre są szkolone na konkretnych dziedzinach prawa lub nawet na wewnętrznej wiedzy kancelarii, co pozwala im obsługiwać bardziej złożone zadania. Na przykład chatboty potrafią teraz podsumowywać dokumenty i dostarczać analizy spraw na żądanie. Wyobraź sobie, że przesyłasz 100-stronicową umowę i pytasz chatbota: „Jakie są główne klauzule dotyczące rozwiązania umowy?” – SI szybko generuje podsumowanie postanowień o rozwiązaniu i nietypowych warunków. Chatboty wspierają też prawników wewnętrznie, pomagając w weryfikacji faktów i zarządzaniu wiedzą: asystent SI szybko przeszukuje archiwa kancelarii lub notatki, by odpowiedzieć na pytanie prawnika („Czy kiedykolwiek zajmowaliśmy się sprawą dotyczącą X?”) lub znaleźć potrzebny dokument. Globalne kancelarie stworzyły nawet własne chatboty oparte na GPT, by umożliwić prawnikom zapytania o dokumenty i precedensy w naturalnym języku.

Innym silnym zastosowaniem jest automatyczne generowanie dokumentów przez chat. Niektóre chatboty pomagają interaktywnie tworzyć rutynowe dokumenty prawne. Na przykład chatbot do zarządzania sprawami Assembly Software może automatycznie generować popularne dokumenty, takie jak NDA, wezwania do zapłaty czy umowy o współpracę, na podstawie danych w systemie. Prawnik lub klient może wypełnić kwestionariusz przez chat i otrzymać natychmiast pierwszy szkic dokumentu, z danymi sprawy lub klienta w odpowiednich miejscach. Taka automatyzacja zapewnia spójność i oszczędza czas na powtarzalnych zadaniach pisania. Dodatkowo chatboty służą do przypomnień i wsparcia wewnętrznego – monitorują terminy spraw, odpowiadają na pytania typu „gdzie złożyć ten dokument?” dla personelu lub pomagają sprawdzić kompletność dokumentacji.

Chatboty prawne i wirtualni asystenci oparte na SI

Chatboty prawne zapewniają całodobowe wsparcie klienta i automatyzują rutynowe zadania prawne

Uwaga wdrożeniowa: Chatboty SI działają jak niestrudzeni wirtualni asystenci. Poprawiają szybkość reakcji (brak oczekiwania na proste odpowiedzi), usprawniają przyjmowanie i umawianie spotkań, a nawet pomagają w badaniach i tworzeniu dokumentów w formie konwersacyjnej. Jak w przypadku każdej SI, muszą być wdrażane ostrożnie – aby nie udzielały nieautoryzowanych porad prawnych bez nadzoru i by zachowywały poufność klienta. Jeśli są dobrze zaprojektowane, oferują skalowalny sposób obsługi wielu zapytań i zadań jednocześnie.

To szczególnie obiecujące rozwiązanie na rzecz zmniejszenia luki w dostępie do wymiaru sprawiedliwości: dobrze zaprojektowany chatbot może pomóc osobom wypełnić formularze sądowe lub przeprowadzić przez proces składania drobnych roszczeń, bez konieczności stałego udziału prawnika. Kancelarie zyskują też, pozyskując więcej leadów i uwalniając czas prawników na bardziej wartościową pracę. Kluczowe jest, że chatboty te są specyficzne dla prawa (szkolone na języku i zasadach prawa) i zintegrowane z prawnikami do trudniejszych spraw, co jest kierunkiem rozwoju branży.

SI w sądach i systemach sądowniczych

Wpływ SI w prawie nie ogranicza się do kancelarii i klientów – pojawia się także na salach sądowych i w administracji sądowej na całym świecie. Sądy w różnych krajach eksperymentują z narzędziami SI, aby zwiększyć efektywność i radzić sobie z dużą liczbą spraw, jednocześnie dbając o integralność wymiaru sprawiedliwości.

Argentyna: Prometea

Wirtualny asystent dla sędziów i sekretarzy, który tworzy rutynowe decyzje i priorytetyzuje sprawy. Efekt: wzrost liczby rozpatrywanych spraw z 130 do prawie 490 miesięcznie – 300% wzrost produktywności.

Egipt: Przekształcanie mowy na tekst

Sądy zaczęły w 2024 roku korzystać z automatycznej transkrypcji mowy na tekst, tworząc zapisy rozpraw w czasie rzeczywistym, co przyspiesza procesy i poprawia dokładność protokołów.

Usługi tłumaczeniowe

Niektóre sądy korzystają z maszynowego tłumaczenia SI, aby zapewnić natychmiastowe tłumaczenie rozpraw, pomagając osobom nieposługującym się językiem urzędowym zrozumieć przebieg postępowania.

Rozwiązywanie sporów

Programy pilotażowe w Estonii i niektórych jurysdykcjach USA badają możliwość rozwiązywania sporów z pomocą SI w drobnych roszczeniach lub mandatów drogowych, gdzie algorytmy rekomendują wyniki do przeglądu przez człowieka.

Sądy na całym świecie wdrażają SI, aby zmniejszyć zaległości i poprawić efektywność sądownictwa

Jednocześnie wzrost roli SI w wymiarze sprawiedliwości wywołał poważne dyskusje o etyce i nadzorze. Sędziowie i eksperci prawni podkreślają, że SI powinna wspierać, a nie zastępować decyzje sądowe. Przykładem zagrożeń był incydent, gdy kilku prawników próbowało złożyć pisma pełne cytatów generowanych przez SI, które okazały się nieistniejącymi sprawami – zdarzenie to zmarnowało czas sądu i doprowadziło do sankcji. Wysocy rangą sędziowie ostrzegają, że niewłaściwe użycie SI, takie jak niekontrolowane poleganie na wynikach SI, może podważyć zaufanie publiczne do wymiaru sprawiedliwości.

Kluczowe zabezpieczenie: To skłoniło do działań na rzecz ustanowienia jasnych wytycznych. UNESCO opublikowało nowe międzynarodowe wytyczne dotyczące SI w sądach pod koniec 2025 roku, aby pomóc sądom wdrażać SI w sposób etyczny i respektujący prawa człowieka. Wytyczne podkreślają zasady takie jak przejrzystość, bezpieczeństwo danych, audytowalność systemów SI oraz konieczność nadzoru człowieka nad wszystkimi decyzjami wspieranymi przez SI. Celem jest wykorzystanie korzyści SI (szybkość, spójność, wgląd w dane) przy jednoczesnym zabezpieczeniu uczciwości, odpowiedzialności i ludzkiego elementu fundamentalnego dla wymiaru sprawiedliwości.

Podsumowując, zastosowanie SI w sądach jest jeszcze na wczesnym etapie, ale wykazuje duży potencjał w rozwiązywaniu systemowych problemów, takich jak zaległości spraw i dostęp do informacji. Czy to poprzez asystentów SI tworzących dokumenty sądowe, czy automatyczne narzędzia do zadań administracyjnych, potencjał do efektywniejszego wymiaru sprawiedliwości jest testowany na całym świecie. W miarę integracji tych technologii cieszy fakt, że globalna społeczność prawnicza aktywnie kształtuje ramy, aby SI wzmacniała, a nie osłabiała praworządność. W nadchodzących latach prawdopodobnie więcej sądów wdroży SI do rutynowych zadań i analizy danych, zawsze z czujnym okiem sędziego, który ma ostatnie słowo.

Znaczące narzędzia SI dla profesjonalistów prawa

Wraz z coraz szerszym zastosowaniem sztucznej inteligencji w branży prawniczej, pojawiła się szeroka gama specjalistycznych narzędzi i platform. Poniżej znajduje się lista wyróżniających się narzędzi i aplikacji AI w dziedzinie prawa (o zasięgu globalnym), które wspierają prawników i organizacje prawnicze na różne sposoby:

Dostępne zasoby

5 elementów

Lexis+ AI

Narzędzie do badań prawnych i tworzenia dokumentów oparte na sztucznej inteligencji

Informacje o aplikacji

Twórca	LexisNexis (spółka RELX)
Obsługiwane platformy	Platforma internetowa Przeglądarki desktopowe (Windows, macOS) Przeglądarki na tablety
Język i dostępność	Głównie angielski; dostępna w Stanach Zjednoczonych oraz wybranych jurysdykcjach, gdzie licencjonowane są treści LexisNexis
Model cenowy	Wymagana płatna subskrypcja; dostępne ograniczone wersje próbne dla kwalifikujących się organizacji

Przegląd

Lexis+ AI to zaawansowana platforma do badań prawnych i tworzenia dokumentów oparta na sztucznej inteligencji, wbudowana w ekosystem Lexis+ przez LexisNexis. Łączy autorytatywne treści prawne z generatywną AI, aby pomóc profesjonalistom prawnym szybciej prowadzić badania, tworzyć dokumenty z pewnością oraz efektywniej analizować dokumenty. Zaprojektowana dla prawników, kancelarii i zespołów prawnych wewnętrznych, Lexis+ AI umożliwia zadawanie pytań prawnych w naturalnym języku i otrzymywanie wyników uwzględniających kontekst, popartych cytowaniami z zaufanych źródeł pierwotnych i wtórnych.